Áhrif á Íslandi

Tilskipun 2003/87/EB og tengdar gerðir voru teknar upp í EES-samninginn með ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 146/2007 í október 2007. Vegna þess hve lítil starfsemi hér á landi féll undir gildissvið tilskipunarinnar á tímabilinu 2008-2012 var samið um undanþágu fyrir Ísland við afgreiðslu málsins í sameiginlegu EES-nefndinni, en undanþágan fól í sér að lögaðilum hér á landi sem heyrðu undir gildissvið tilskipunarinnar á tímabilinu 2008 til 2012 var ekki skylt að afla losunarheimilda. Gildissvið tilskipunar 2003/87/EB var rýmkað umtalsvert með tilskipun 2009/29/EB. Breytingin er þýðingarmikil fyrir Ísland því að hún felur m.a. í sér að losun koldíoxíðs og flúorkolefna (PFC) frá álframleiðslu og losun koldíoxíðs frá járnblendi mun heyra undir kerfið og vera háð losunarheimildum frá 1. janúar 2013. Frá þeim tíma rennur út undanþága Íslands, sbr. ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar. Frá 1. janúar 2013 munu íslensk fyrirtæki því falla undir viðskiptakerfið. Tilskipun 2003/87/EB og tengdar gerðir voru innleiddar í íslensk lög með lögum nr. 70/2012 um loftslagsmál

Gerð er krafa um að rekstraraðilar sem stunda staðbundna starfsemi sem fellur undir gildissvið laganna hafi losunarleyfi. Losunarleyfið er forsenda þess að hægt sé að sækja um úthlutun endurgjaldslausra losunarheimilda vegna losunar starfseminnar. Sótt er um losunarleyfi til Umhverfisstofnunar í samræmi við lög nr. 70/2012. 

Umhverfisstofnun hefur veitt þrettán starfandi fyrirtækjum losunarleyfi. Þau eru: Alcan á Íslandi, Alcoa Fjarðaál, Elkem Ísland, HB Grandi Akranesi, Ísfélag Vestmannaeyja í Vestmannaeyjum, Ísfélag Vestmannaeyja Þórshöfn, Loðnuvinnslan Fáskrúðsfirði, Norðurál Grundartanga, Steinull hf, PCC, Stakksberg ehf og Verne Global data center. Af þessum 13 eru ellefu starfandi fyrirtæki sem falla undir viðskiptakerfið hérlendis frá 1. janúar 2013. Þau eru: Alcan á Íslandi, Alcoa Fjarðaál, Elkem Ísland, Loðnuvinnslan Fáskrúðsfirði, Norðurál Grundartanga, PCC og Verne Global data center. Losun þessara fyrirtækja árið 2018 nam um 40% af heildarlosun Íslands. Öll fyrirtækin hafa sótt um úthlutun endurgjaldslausra losunarheimilda til Umhverfisstofnunar.

Samkvæmt 14. gr. laga nr. 70/2012 er Umhverfisstofnun heimilt að undanskilja fyrirtæki gildissviði viðskiptakerfisins, uppfylli þau tiltekin skilyrði. Fjórar umsóknir þess efnis bárust Umhverfisstofnun innan tímafrests (15. ágúst 2012) og samþykkti stofnunin allar umsóknirnar. Þessi fyrirtæki eru Steinull hf., HB Grandi Akranesi, Ísfélag Vestmannaeyja í Vestmannaeyjum og Ísfélag Vestmannaeyja Þórshöfn. Þessi fyrirtæki munu þurfa að ná sambærilegum árangri við að takmarka losun gróðurhúsalofttegunda og þau fyrirtæki sem heyra undir kerfið og verða þau háð losunargjaldi, sbr. lög nr. 70/2012.